Tylko przypadek do nas przemawia” – pisał Milan Kundera w „Nieznośnej lekkości bytu”. To prawda – jedynie to, co zaskakujące, umożliwia nam wyjście poza utrwalone schematy myślenia i zbudzenie się z „dogmatycznej drzemki”. Ale ma to swoją drugą, negatywną stronę. Przypadki są burzycielami porządku, wzbudzają poznawczy, a czasem egzystencjalny niepokój. Dla niektórych są wręcz wyłomem w racjonalności, anomalią, na którą nie ma miejsca w spójnym obrazie świata. Stanowią zaprzeczenie tego, ku czemu intuicyjnie dążymy: pragniemy wszak oswajać rzeczywistość, a nie dawać się jej zaskakiwać.
Na przypadek można jednak spojrzeć inaczej: jak na strategię, którą wszechświat – niezależnie, czy pisany dużą czy małą literą – przyjął jako narzędzie rozwoju. Wszystko wskazuje bowiem na to, że poszukiwana przez fizyków ostateczna teoria rzeczywistości będzie miała charakter probabilistyczny. Michał Heller pisze w tym kontekście, że „przypadki nie są »obcym ciałem« w strukturze praw przyrody, lecz jej istotnym elementem”. To one są paliwem napędowym ewolucji kosmicznej i biologicznej. W tym sensie i my – ludzie – jesteśmy tu tylko przypadkiem. Oswoić się z tą myślą nie jest łatwo, ale trzeba pamiętać, że nie zmusza ona do popadnięcia w nihilizm – jest raczej wypełniona głębokimi treściami filozoficznymi i teologicznymi.
Oswajanie przypadku jest trudne, ale może stać się nieco łatwiejsze dzięki gwiazdom tegorocznej edycji Copernicus Festival. Spotkamy się z ekonomistą Robertem H. Frankiem, fizykiem i astronomem Jeanem-Pierre’em Lasotą, psychologiem Danielem Gilbertem, a także z Adamem Zagajewskim i ks. Michałem Hellerem. W dyskusjach wokół szczęścia, przypadkowości w fizyce, przestrzeni wolności i fatum towarzyszyć im będą wybitni naukowcy i intelektualiści.
W ramach pasma „Perceptio” zastanowimy się nad przypadkiem w poezji, muzyce, fotografii i malarstwie, a także zapytamy, jak poczucie humoru ma się do ślepego trafu. Na „Śniadaniach Mistrzów” spotkamy znanych uczonych i artystów. Wysłuchamy także wyjątkowych koncertów, a w paśmie „Inventio” pokażemy, że sztuka potrafi stawiać czoło nowoczesnym technologiom. To jeszcze nie wszystko – szczegółowy program festiwalu znajdą Państwo w środku tego katalogu.
Zapraszamy!
